ارزیابی بیماران قبل از عمل جراحی کاتاراکت؛ آیا تست های معمول به صرفه است؟ (بررسی مقایسه ای هزینه ها و فراوانی نسبی عوارض حین و پس از عمل جراحی کاتاراکت در دو گروه از بیماران با و بدون تست های معمول قبل از عمل جراحی)

مقدمه: عمل جراحی کاتاراکت از اعمال جراحی کم خطر و کم استرس محسوب می شود. ویزیت قبل از عمل جراحی توسط متخصص بیهوشی از بخش های لازم و جدایی ناپذیر هر عمل جراحی محسوب می شود؛ تا بدین وسیله از میزان عوارض، مرگ و میر، مخارج و مدت بستری کاسته شود، اما کیفیت و کمیت ارزیابی قبل از عمل جراحی کاتاراکت، کنتراورسی است. از یک طرف، درخواست انبوهی از تست های معمول پاراکلینیکی موجب طولانی شدن و پرهزینه شدن روند درمان می شود و از طرف دیگر، با توجه به مسن بودن اکثر بیماران و پایین بودن وضعیت سلامت عمومی افرادی که تحت این عمل قرار می گیرند، ریسک بی پایه و اساس علمی و کوتاهی در ارزیابی قبل از عمل منطقی به نظر نمی رسد. مطالعه ی حاضر با هدف تعیین ارزش انجام تست های معمول قبل از عمل جراحی کاتاراکت و بررسی مزایا و معایب احتمالی حذف این تست ها انجام شد. روش ها: این مطالعه ی تحلیلی و آینده نگر در 2 مرکز آموزشی درمانی فیض و کلینیک چشم پزشکی آبان اصفهان در سال های 1389 و 1390 بر روی 700 بیمار با وضعیت فیزیکی 1 و 2 و 3 (طبق درجه بندی متخصصین بیهوشی آمریکا) که داوطلب عمل جراحی کاتاراکت بودند، انجام گرفت. روش بیهوشی در همه ی این افراد موضعی بود و افراد 25 سال به بالا انتخاب شدند. این بیماران در 2 گروه 350 نفره مورد ارزیابی قبل از عمل قرار گرفتند که گروه اول با تست های معمول شامل ecg، cbc، bsbun، cr و بر روی گروه دیگر تستی انجام نشد، مگر با توجه به شرح حال و معاینه ی فیزیکی؛ به طوری که در افراد بالای 40 سال با زمینه ی بیماری قلبی، ecg و در بیماران مبتلا به دیابت bs با گلوکومتر بررسی شد.  11 عارضه ی حین عمل و 11 عارضه ی پس از عمل در هر دو گروه مورد ارزیابی قرار گرفت و هزینه ی ارزیابی قبل از عمل در دو گروه محاسبه گردید. این عوارض عبارت از: تهوع و استفراغ، تعریق، بی حالی شدید، دیس ریتمی، هایپوتنشن، هایپرتنشن، ihd، افت o 2 saturation، آپنه و مرگ بودند. یافته ها: یافته های مطالعه نشان داد که در مورد 11 عارضه ی مورد بررسی حین عمل، فقط یک عارضه یعنی افزایش فشار خون در دو گروه تفاوت معنی داری داشت؛ به طوری که در گروه تست های معمول بیشتر بود و در مورد 11 عارضه ی مورد بررسی پس از عمل، فقط یک عارضه یعنی تهوع در دو گروه تفاوت معنی دار داشت؛ به طوری که در گروه بدون تست های معمول بیشتر بود. مقایسه ی میانگین عوارض در دو گروه تفاوت معنی داری نداشت (451/0 = p). هزینه ی ارزیابی در گروه تست های معمول حدود 7 برابر گروه دیگر بود. داده ها در نرم افزار spss نسخه ی 18 و با استفاده از آزمون های آماری t، 2 c، آزمون همبستگی kendall's tau و مدل آماری logistic regression مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتیجه گیری: با حذف تست های معمول و جایگزینی آن با تست های مورد نیاز (که در بسیاری موارد، فقط 2 تست و در برخی موارد حتی هیچ تستی نیاز نمی باشد) نه تنها در ارزیابی قبل از عمل بیماران کوتاهی صورت نمی گیرد، بلکه با هدفمند کردن درخواست تست ها بر اساس شرح حال و معاینه می توان هزینه را برای بیمار به طور چشمگیری کاهش داد و رضایت هر چه بیشتر او را حاصل کرد. از طرفی با توجه به شیوع بالای کاتاراکت و جراحی آن و از طرف دیگر توجه به این نکته که دولت عهده دار سهم عمده ای از هزینه های درمانی است؛ این مطلب شایان ذکر است که تست های معمول هزینه-اثربخشی ندارند و با حذف هزینه های زاید آن، صرفه جویی قابل توجه و تأملی در سطح کلان اتفاق خواهد افتاد.